Mała wioska New Lanark położona jest w malowniczym krajobrazie Szkocji. W
początkach XIX w. utopista i filantrop Robert Owen stworzył tam model
społeczeństwa przemysłowego. Okazałe budynki przędzalni bawełny,
przestronne i dobrze zaprojektowane domy robotnicze, cieszący się
uznaniem instytut edukacyjny oraz szkoła nadal stanowią świadectwo
humanistycznych poglądów Owena.
Robert Owen, kierownik przędzalni wełny Lancashire iNew Lanark, poprawił położenie swoich robotników dzięki budowie tanich i zdrowych
mieszkań, podwyżce płac, skróceniu dnia roboczego, urządzeniu szkół i t.
d. W swoich pismach domagał się reformy wychowania i stworzenia dla
każdego pomyślnych warunków zewnętrznych, w ten sposób doszedł do projektu komunistycznego ustroju
społecznego, w którym skupia się całe życie w gminach, składających się
najwyżej z 1.200 członków, przy wspólnym systemie wychowania dzieci.
Poglądy swe wyraził w „Report to the Committee of the House of Commons
on the Poor Law” (1817) oraz w głównym dziele: „The Book of the New
Moral World” (1820). Po nieudanych próbach w Anglii, Owen, dążąc do
wprowadzenia w życie swych zamiarów, założył 1825 gminę komunistyczną w
Indianie (New Harmony), przedsięwzięcie to jednak zakończyło się
fiaskiem. 1827 powrócił O. do Londynu, gdzie rozwijał ożywioną
działalność w kierunku zaprowadzenia nowoczesnego ustawodawstwa
robotniczego. Twierdził, że człowiek jest produktem społecznym, a źle zorganizowane
społeczeństwo kształtuje ludzi złych, którzy popełniają przestępstwa;
złe społeczeństwo to złe instytucje polityczne. Mówił, że w złym
społeczeństwie rozdział dóbr jest nieracjonalny. Racjonalny podział dóbr
miał w jego opinii zapewnić szczęście ludziom a racjonalnie
zorganizowane społeczeństwo ma zlikwidować przestępczość.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz